Διαβάζω το τελευταίο βιβλίο του Φίλιπ Ροθ, όπως διαβάζεις ένα μυθιστόρημα τρόμου. Ο τρόμος τού να ζεις και μετά να μη ζεις. Τόσο απλό, τόσο φριχτό.
Λέγεται Καθένας, τίτλος ιδιοφυής. Είναι ο Καθένας από μας
που κλητεύεται, αργά ή γρήγορα, από το Θάνατο να εκθέσει τα πεπραγμένα του σε αυτό τον κόσμο. Και παίρνει το σώμα του και πάει. Γυμνός και μόνος. Μόνο οι Καλές Πράξεις δέχονται να τον συνοδέψουν, σύμφωνα με το ομώνυμο αριστούργημα (ανωνύμου!) του 15ου αιώνα, από το οποίο ο Ροθ δανείστηκε τον τίτλο.Λαμπιόνια παντού, ο πάνδημος μπεμπεκισμός του χριστιανισμού, με τις φάτνες και τα μοσχάρια και τους μάγους (τι ανοησίες!) – όχι το κατάλληλο σκηνικό να διαβάζεις αυτό το σκληρό, ειλικρινές βιβλίο, που μιλά για ανοιγμένα σώματα, άρρωστα, εγχειρίσεις, νάρκωση, περιτονίτιδα: την πεζότητα του θανάτου. Ποτέ δεν πίστεψα ότι είμαστε κάτι παραπάνω από ένας μοιραίος σάκος από κόκαλα και αίμα (ζεστό), έτσι το βιβλίο αυτό μου προκαλεί διπλή ναυτία. Έχει δίκιο, και δεν αντέχω τα Χριστούγεννα.
Ποτέ δεν άντεχα αυτή την άσχετη θεατρικότητα. Τους αμνούς, τα μωρά στα γαϊδουράκια, το άστρο που οδηγεί, τις δεισιδαιμονίες, τις άρπες στον Παράδεισο. Είμαστε νυσταγμένα σώματα, «ξερά χόρτα» του Σεφέρη – αυτό είναι όλο. Όποιος βρέθηκε μπροστά σε δικούς του νεκρούς, το ξέρει, το κατάλαβε. Γι’ αυτό και πήγε να τρελαθεί. Ο Παράδεισος μπορεί να περιμένει.
Όμως το λέει και ο σκληρός Ροθ: μόνο οι Καλές Πράξεις μάς συνοδεύουν. Δηλαδή, το δόσιμο της αγάπης. Δεν είναι ανάγκη να είσαι χριστιανός για να το πεις αυτό. Αρκεί να είσαι έξυπνος και να διαλέγεις την υγεία. Διαλέγεις την αγάπη για εντελώς πρακτικούς λόγους. Μόνο έτσι διαστέλλεται ο χρόνος και γίνεται κάπως σημαντικός. Μόνο η αγάπη γεμίζει τις τρύπες μας (χμ!), και δίνει ένα κάποιο νόημα στο αδιανόητο ανέκδοτο που μας παίζει η βιολογία. Τίποτα δεν υπάρχει, μόνο αυτό που θα φτιάξουμε εμείς – τα μικρά ίχνη της αγάπης μας. Τελεία.
Τα ίδια λέει και ο πολύς Nick Laird στην «Guardian» της περασμένης εβδομάδας, μιλώντας για το The Dead του Τζον Χιούστον, το τελευταίο του αριστούργημα. Το λέει πιο ήπια, πιο λόγια. Αλλά το λέει: «Αυτό που ζούμε είναι μια ταινία τρόμου. Ζούμε – κι ύστερα δεν ζούμε. Απ’ όπου κι αν το πάρεις, δεν αντέχεται.»
Στάθης Τσαγκαρουσιάνος
Από την εφημερίδα "Lifo" 14.12.06
