Λαμπρές Ανθοδέσμες

"Young Woman Drawing", 1801, Marie-Denise Villers



Έτος Νίκου Εγγονόπουλου αυτό που διανύουμε, με αφορμή τα εκατό χρόνια από τη γέννησή του, και «ημέρα της γυναίκας» η σημερινή. Ισως λοιπόν ταιριάζει να επισκεφθούμε ένα ποίημά του από τη συλλογή «Στην κοιλάδα με τους ροδώνες» το οποίο έχει τον τίτλο «Διώνη», το όνομα της μητέρας της Αφροδίτης, που υπήρξε καρπός του έρωτά της με τον πολύτεκνο Δία. Ιδού οι στίχοι, που φαίνεται σαν να κόβουν στα δυο τον κόσμο για να τον καταστήσουν και πάλι ακέραιο:

«οι άντρες ποθούν το κάλλος
οι γυναίκες αφειδώς το προσφέρουνε:
αυτό το παραδεχόμαστε
κι’ εμείς
οι απόγονοι των Μαραθωνομάχων
γι’ αυτό δεν έχουν λόγο
το έτος της γυναίκας
κι’ οι άλλες ανόητες φασαρίες
και τα μασκαραλίκια
των σουφραζεττών
από το "Τη Υπερμάχω Στρατηγώ"
τις κρητικές μαντινάδες
τον "Αρφάβητο της Αγάπης"
από τους ιθυφαλλικούς χορούς των προγόνων
ίσαμε το
"αυτά τα μαύρα μάτια
που με κυττάζουνε
χαμήλωσέ τα φως μου... "
πείθουν τους πάντας
για της προτάσεως
το ακριβές
με λόγο και με έργο
όλοι συνθέτουμε λαμπρές ανθοδέσμες
και αέναα
τις προσφέρουμε των γυναικών».

Ενα ποίημα είναι ένα αίσθημα, όχι ένα δόγμα, ακόμα κι όταν αρθρώνει και κοινωνικό ή πολιτικό λόγο. Και υπάρχουν άλλα ποιήματα του Εγγονόπουλου όπου το εγκώμιο των γυναικών και της αγάπης επιλέγει υψηλότερους τόνους, όπως ο «Υμνος δοξαστικός για τις γυναίκες π’ αγαπούμε» του 1948:

«έχουνε οι γυναίκες π’ αγαπούμε θεία την ουσία
κι όταν σφιχτά στην αγκαλιά μας
τις κρατούμε
με τους θεούς κι’ εμείς γινόμαστ’ όμοιοι».

Το νήμα της «Διώνης», το αποτύπωμα της λογικής της, είναι το ρήμα «προσφέρω», έτσι όπως ανοίγει και κλείνει το ποίημα - την πρώτη φορά με υποκείμενο τις γυναίκες, οι οποίες προσφέρουν το «κάλλος» (που, προφανώς, δεν εννοείται αυστηρώς στη σωματική του εκδοχή), τη δεύτερη με υποκείμενο τους άντρες, οι οποίοι αντιπροσφέρουν, λόγω και έργω, τις ανθοδέσμες της λατρείας τους. Αν πρόκειται για «άνιση ανταλλαγή», το συμπεραίνει ο καθείς κατά τα κριτήριά του, στη δημιουργία των οποίων δεν είναι άμοιρο το φύλο του. Αίφνης, η εναντίωση του Εγγονόπουλου στο «έτος της γυναίκας» θα μπορούσε να θεωρηθεί (στενά ερμηνευμένη) αντιφεμινιστική. Αν τη συσχετίσει όμως κανείς με την υποκρισία που χαρακτηρίζει τις διάφορες «Ημέρες» (για το παιδί, το περιβάλλον, τον Τρίτο Κόσμο κ. λπ.), με το ότι δηλαδή το θεαθήναι παραμένει ο αποτελεσματικότερος τρόπος για να παραμένει αναλλοίωτη η ουσία, ίσως οδηγηθεί σε άλλες σκέψεις για την «ιδεολογία» ενός ποιήματος που, όπως γενικά συμβαίνει στην ποίηση του Νίκου Εγγονόπουλου, αρνείται τα μισόλογα.


Παντελής Μπουκάλας

από την Καθημερινή, 08.03.07


Διαβάστε επίσης για την ιστορία της 8ης Μαρτίου