Tον Οκτώβριο του 2000, μέλη του Αθηναϊκού Ορειβατικού Συλλόγου κατάφεραν να κατακτήσουν μία από τις υψηλότερες κορυφές των Ιμαλαϊων, το SHISHA PAGMA ύψους 8.046 μ. Το Ιστολόγιό μας αφιερώνει το παρόν Post -σαν ελάχιστο φόρο τιμής- στην τιτάνια προσπάθεια αυτών των ανθρώπων και στις απώλειές τους.
γράφει ο Κώστας Τσιβελέκας
(αρχηγός της αποστολής)
8046 μ. πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας
Ώρα 10.30. Όρθιοι κι αντικριστά με το σημείο το τελικό. Με την εσχατιά του κόσμου. Θέλω να βεβαιωθώ πως δεν είναι παραπλανητικοί αντικατοπτρισμοί του παγετώνα. Πάνω στην στενή παγωμένη ράχη μετρώ από το ένα μέχρι το είκοσι. Για να πειστώ πόσο κοντά βρίσκομαι, ακόμα λίγα βήματα. Ξαφνικά δεν υπάρχει καμιά αναφορά μπροστά μας. Μονάχα ένα απεριόριστο βλέμμα, ο παγετώνας νότια κατηφορίζει.
Είναι Κυριακή 4 Οκτώβρη. Πατάμε την κορφή SHISHA PAGMA 8046μ. Πας να μιλήσεις, να πεις κάτι και απλώς ψελλίζεις ακατανόητα. Καμιά λέξη δεν είναι ωστόσο απαραίτητη, καμιά επιπλέον κίνηση. Αυτό είναι το όριο της ανάβασής μας. Ένας χώρος που μόλις μπορούν να σταθούν τρεις τέσσερις άνθρωποι.
Οι Κορεάτες έχουν επιδοθεί σε φωτογραφίσεις. Τους αγκαλιάζουμε. Δάκρυα ευτυχίας έρχονται στα μάτια. Μου λείπουν οι λέξεις να καταθέσω την εμπειρία αυτών των στιγμών. Ξεδιπλώνω απλά τη σημαία μας. Το έμβλημα των Ολυμπιακών 2004. Τοχαμε άλλωστε υποσχεθεί.
Κοιτάζω γύρω επίμονα. Καρφώνω τα μάτια μου ανατολικά, νότια, μακριά στο άγνωστο. Προσπαθώ να εισχωρήσω στα σύννεφα, να μαντέψω, να επικοινωνήσω σιωπηλά με τον κόσμο των κορυφών. Αμέτρητες κορφές σε σχήματα προκλητικά σπαθίζουν τον ουρανό. Ανατολικά το Τσο-ογιου, το Πουμόρι, κάτω νότια η κοιλάδα της σιωπής. Το Καϊλας, ιερό βουνό δυτικά. Κάτω από τα πόδια μας οι απαλές καμπύλες του υψιπέδου του Θιβέτ, έρημο, σχεδόν άγονο. Όλος ο κόσμος αποκαλύπτεται μπροστά μας. Το Έβερεστ μισοκρυμμένο στα σύννεφα αρνείται επίμονα την καταστροφή του μύθου του.
Ο αγέρας ωστόσο έχει αντίθετη άποψη. Είκοσι λεπτά και μόνο είναι αρκετά να κατανοηθούν όλα, έννοιες, σχήματα, φόρμες. Τώρα το μόνο μέλημά μας είναι να μπούμε σύντομα στη διαδικασία της κατάβασης, αν επιστρέψουμε όσο το δυνατόν γρήγορα στην κατασκήνωση ΙΙΙ για να νιώσουμε ασφαλείς.
Το αυτονόητο ερώτημα γιατί αυτό το βουνό, γιατί συγκεκριμένα το SHISHA δεν είναι και τόσο εύκολο να απαντηθεί.
Είχαμε ανοίξει μέτωπο, είχαμε ανοιχτούς λογαριασμούς από το 94. Αναγκαστήκαμε τότε να διακόψουμε την προσπάθεια εγώ κι ο Κωνσταντίνου. Σε μένα προσωπικά η πρώτη αυτή προσπάθεια μου άφησε μία γεύση πικρή. Έτσι λοιπόν η «εκκρεμότητα» αυτή βάραινε και οδήγησε τα βήματά μας ξανά στο βουνό. ?λλωστε σαν παλιοί γνώριμοι αισθανόμουν οικεία.
Η σύνθεση της ομάδας υπήρξε το δεύτερο βήμα. Με την επιστροφή από τις Βολιβιανές Ανδεις ο βασικός πυρήνας εκεί λειτούργησε, ριχτήκαμε αμέσως στην εντατική προετοιμασία. Ήταν και μια ευκαιρία για μένα προσωπικά να μετρήσω ξανά τα όριά μου.
Μου ρχεται στο νου η εκτίμηση του μεγάλου Πολωνού αλπινιστή Πούστερνικ σε συνάντησή μας τον περασμένο χρόνο στο Broad-Peak. «Είμαστε πλέον πολύ μεγάλοι για οχτάρες» εγώ να έχω μισό αιώνα στην πλάτη και αυτός μικρότερός μου κατά δύο χρόνια.
Έτσι καθήσαμε σχεδιάζοντας επί χάρτου το όλο εγχείρημα. Το πρώτο στάδιο του εγκλιματισμού θεωρούμε ότι πρέπει να γίνει σε μία κορφή χαμηλή. Σαν τέτοια το Αϊλαν Πικ, 6200 ενδείκνυται. Θα κλείναμε οκτώ μέρες με το πρώτο σκέλος για να στραφούμε μετά βόρεια προς το ΣΙΣΑ. Ανατράπηκε ο αρχικός αυτός σχεδιασμός μόλις μερικές μέρες πριν την αναχώρησή μας. Οι παρατεταμένες βροχοπτώσεις της περιόδου αυτής έχουν καταστρέψει τμήμα του αεροδρομίου της Λούκλα και οι εργασίες αποκατάστασης δεν επιτρέπουν τις πτήσεις.
Το γεγονός αυτό μας αναγκάζει σε αναζήτηση άλλης κορφής. Το Γιάλα Πικ 5300μ. στο βόρειο συγκρότημα του Λαντάκ ήταν μία ικανοποιητική πρόταση.
Με το πέρας του τρέκινγκ θα κινηθούμε αμέσως βόρεια προς τον κύριο στόχο μας. Έχουμε επιλέξει την κλασική βόρεια ράχη και η ανάπτυξη θα γίνει από τη βάση με τρεις ενδιάμεσες κατασκηνώσεις. Παράλληλα με το στήσιμο των ψηλών κατασκηνώσεων και τη μεταφορά υλικού θα συμπληρώνεται και η προσαρμογή μας. Έτσι χωρίς καθυστερήσεις και εκμεταλλευόμενοι ενδεχόμενη καλοκαιρία,που πρακτικά δεν υπερβαίνει τις τρεις μέρες. να πατήσουμε την κορφή.
Από πλευράς τεχνικής το βουνό δεν αποτελεί πρόβλημα. Εκεί που χρειάζονται αποθέματα ψυχικά και σωματική υποδομή είναι η απόσταση από τη βασική κατασκήνωση στην κορφή. (36 χιλιόμετρα). Είναι η μεγαλύτερη διαδρομή σε κορφές άνω των 8000 μέτρων.
Στις δυσκολίες θα πρέπει να αναφέρουμε ότι οι υψηλές κατασκηνώσεις είναι εκτεθειμένες σε ισχυρούς ανέμους. Η δε κορφή είναι στις περισσότερες φορές τυλιγμένη με ένα πέπλο χιονιού που αναταράσσεται συχνά από θύελλες. Η θερμοκρασία πέφτει σε επίπεδα πολικά -35 έως -40 βαθμούς.
Γενικά το επίπεδο δυσκολιών πιστεύω πως είναι στα μέτρα μας. Είμαι πεπεισμένος και σχεδόν σίγουρος, εάν ο καιρός το επιτρέψει θα τα καταφέρουμε. Γίνεται έτσι κατανοητό ότι το ΣΙΣΑ όπως και κάθε «οχτάρα» αποτελεί σύνθετο πρόβλημα. Το να ανέβεις σε μία «οχτάρα» λέγεται πως είναι μία πράξη χωρίς νόημα και για πολλούς δεν στηρίζεται στη λογική. Για μας είναι ανάγκη εσωτερική που σπρώχνει τα βήματά μας «εκεί». Είναι ο θρίαμβος της θέλησης, του οριακού πάθους. Ένα άλλωστε ισχυρό επιχείρημα είναι ότι η ορειβασία θεωρείται η μόνη περιπέτεια που έχει απομείνει επί της γης. Το βουνό είναι ο μόνος χώρος που διατηρεί ακόμη το μύθο, τη μαγεία του. Μια μικρή και ευέλικτη ομάδα είναι ιδανική για το σκοπό μας και είμαστε οι : Κώστας Τσιβελέκας (αρχηγός), Γιώργος Αργύρης, Κώστας Αποστολόπουλος, Τάκης Παπακωνσταντίνου (προπονητής και υπεύθυνος της αθλητικής προετοιμασίας μας), οι : Γιάννης Παυλίδης και Μαρία Παυλίδου συμμετέχουν στο πρώτο σκέλος της εξόρμησης.
Έτσι ονειρεύομαι να χαθώ στην απεραντοσύνη των πάγων του ΣΙΣΑ, να φορτωθώ και πάλι το σακίδιο και να ξεκινήσω. Να βρεθώ και πάλι αντιμέτωπος με τον όγκο.
3 του Σεπτέμβρη, ΚυριακήΠανέτοιμοι λοιπόν βρισκόμαστε στον ανατολικό αερολιμένα με υλικό 1,5 τόνου περίπου και τις ευχές των φίλων να μας συνοδεύουν, πετάμε με κατεύθυνση τις κεντρικές ασιατικές στέπες.
Ταξίδι σταυρόλεξο μέχρι τον τελευταίο σταθμό. Αθήνα - Ισλαμαμπάχ - Λαχώρη - Καράτσι -Κατμαντού.
Στην ιστορική πρωτεύουσα λοιπόν το Κατμαντού. Πόλη των μύθων, της αμαρτίας, των αισθήσεων, της λαγνείας. Πόλη που ξεφτίζει παραδομένη στο χρόνο και τη φθορά. Το Τάμελ όπου και θα καταλήξουμε δεν έχει πια την ασιατική ατμόσφαιρα. Καφετέριες, πιτσαρίες, μπαρ, μίνι μάρκετ, παμπ και όλα αυτά στο βωμό των αναγκών του νέο τουρίστα. Στις περιφερειακές συνοικίες, εκεί πλέον αρχίζει η αθλιότητα, το χάος, η απέραντη θλίψη.
Την επομένη κιόλας εγκαταλείπουμε τους θορύβους της πόλης, ενεργοποιώντας το πρώτο τμήμα του προγράμματός μας. Μ' ένα σαράβαλο ΤΑΤΑ λεωφορείο - καμιόνι αρχίζει η γεύση της περιπέτειας. Το περίγραμμα των μοναστηριών, των τρούλων, των ναών διαλύεται μες την αχλύ της ομίχλης. Ένας κακοσυντηρημένος δρόμος γεμάτος λακκούβες μας οδηγεί βόρεια στα εσώτερα του Νεπάλ.
Μας συνοδεύει ο Σόναμ, παλιόφιλος από την πρώτη απόπειρα του 93 στο Έβερεστ και δύο πόρτερς. Το τροπικό σκούρο πράσινο πολιορκεί αθόρυβα. Χωράφια σε παρτέρια διαμορφώνουν ένα λαβύρινθο γεωμετρικών σχημάτων που εκτείνεται ψηλά πάνω στις πλαγιές των λόφων πριν υποχωρήσουν στα πυκνά τροπικά. Σε μικρές αποστάσεις τα παρτέρια παραχωρούν τη θέση τους σε πλίθινους συνοικισμούς κρεμασμένους στις πλαγιές επικίνδυνα.
Επτά ωρών ταξίδι ταλαιπωρίας θα μας φέρει στα βόρεια σύνορα στα κράσπεδα του ορεινού όγκου Λαντάκ. Αστατος και αντιφατικός ο καιρός είναι το στοιχείο που χαρακτηρίζει την έξοδό μας. Η ουρά των μουσώνων μας ταλαιπωρεί αφάνταστα. Τα υπολείμματα των μουσώνων τώρα στο τέλος της περιόδου των βροχών έχουν εξάρσεις. Βροχή και πάλι βροχή. Αυτή η ψηλή τροπική βροχή που σου κουρελιάζει τα νεύρα και σου χαλάει κάθε διάθεση.
Διατηρούμε ένα ρυθμό χαμηλό που μας δίνει χρόνο προσαρμογής στο υψόμετρο. Βαδίζουμε έξι έως οκτώ ώρες καθημερινά με ενδιάμεσες στάσεις στα μικρόσωμα λοντζ, πέτρινα καταλύματα προσαρμοσμένα στο υψόμετρο.
Οι μέρες πεζοπορίας περνούσαν μέσα από τροπική άγρια βλάστηση καλυμμένη σχεδόν πάντα με μεθυστική ομίχλη. Το μονοπάτι φιδοσέρνεται μέσα από θαμνώδη, καλάμια μπαμπού, ροδόδεντρα, πεύκα και τροπικά φυτά, εντυπωσιακά θορυβώδεις καταρράκτες, χείμαρρους μουρμουριστούς. Ένα συνεχιζόμενο ανέβα-κατέβα μέσα σε πυκνή φυλλωσιά και άπειρες βδέλλες να καραδοκούν και σε κάθε ευκαιρία να εφορμούν ύπουλα με απίστευτη σκληρότητα.
Το Γιάλα είναι παραδοσιακός μικρός οικισμός στα 3780μ. Αμφιθέατρο λόφων, λιβάδια καταπράσινα, γαλήνη. Εξόρμηση στην ομώνυμη κορφή 5300μ. μέσα από βατό μονοπάτι. Κοιτάζουμε τη γύρω θέα με κομμένη την ανάσα. Τεράστιες κορφές υψώνονται πάνω από τα πυκνά σύννεφα σαν οπτασία. Εννέα μέρες συνολικά με τη θεά Κάλη των ανέμων και των κορφών να μας παρακολουθεί κατά βήμα.
Η επιστροφή μας στο Κατμαντού σημαίνει και την αποχώρηση των δύο μελών Γιάννη και Μαρίας Παυλίδου, της γιατρού, που επιπρόσθετα ήταν επιφορτισμένη με την ιατρική παρακολούθησή μας.
Προς το ΣΙΣΑ το βουνό των ανέμων
Νιώθουμε ευτυχισμένοι που επιτέλους αναχωρούμε για το βουνό μας. Είναι μαζί μας οι συνεργάτες μας Σόναμ και Νάσκα, Σέρπα υψηλού υψομέτρου και ο μάγειρας Μπιμαν Ταμάγκ.
Ο βόρειος δρόμος προς το Θιβέτ μας επιφυλάσσει εκπλήξεις. Συνεχείς λιθοπτώσεις προκαλούνται ψηλά από το λιώσιμο του χιονιού, φέτος ο χειμώνας ήταν βαρύς. Είναι σχεδόν αδύνατο να διατηρηθεί η οδική επικοινωνία, η μοναδική με το Θιβέτ. Τμήματα του δρόμου κοντά στα σύνορα έχουν καταστραφεί και η αποκατάσταση με πρωτόγονα μέσα σε βγάζει από κάθε πρόγραμμα.
Συνεχίζουμε πάντα βορειοανατολικά πότε με φορτηγά πότε με βαστάζους που στρατολογούνται από τους γύρω διάσπαρτους οικισμούς. Το συνοριακό χωριό Κοντάρι θα είναι ο πρώτος σταθμός.
Την επομένη μέσω κατολισθήσεων και αφόρητων στρατιωτικών ελέγχων μπαίνουμε στο φαράγγι Ζάμκο. Εγκάρσια τομή και μοναδικό πέρασμα της γιγάντιας οροσειράς. Πενήντα και πλέον χιλιόμετρα δύσκολα κάτω από κοφτούς βράχους, πέτρινους όγκους, κάθετες διαστρωματώσεις.
Το Νυαλάμ στην έξοδο του φαραγγιού είναι χωριό τυπικής Θιβετιανής αρχιτεκτονικής στο έμπα του υψιπέδου 3750 μέτρα. Δύο μέρες ήρεμες, ιδανικές για χαλάρωμα. Μικρές τοπικές εξορμήσεις και ελαφρά χιονόπτωση.
Νωρίς σήμερα έχουμε αφήσει πίσω μας και το τελευταίο στοιχείο πράσινου και μπαίνουμε σε τοπίο σεληνιακό, σκληρό, άγονο. Μια ερημιά αφιλόξενη, στείρα απλώνεται προς όλες τις κατευθύνσεις. Κοπάδια γιακ εδώ και εκεί μαρκάρουν το φαλακρό τοπίο. Σε κάποια καμπή το βουνό μας φανερώνεται, απόμακρο σχεδόν υπεροπτικό. Η θεά του ΣΙΣΑ μας επαναφέρει στην πραγματικότητα. Μέσα από το άνυδρο εκτεταμένο υψίπεδο και σε απόσταση εβδομήντα και πλέον χιλιομέτρων βρίσκεται ο χώρος όπου θα οργανωθεί η βάση μας 5000μ.
Απέναντί μας ο μοναχικός όγκος του ΣΙΣΑ, τείνει να αυτονομηθεί από το κεντρικό ανάγλυφο της οροσειράς, προτείνει τη δικιά του ανεξάρτητη παρουσία. Είναι η μοναδική κορφή 8000 μέτρων που βρίσκεται εξ ολοκλήρου εντός του Θιβέτ.
Το ξεχασμένο αυτό βουνό μέσα στη σιωπή των υψιπέδων έχει τη δικιά του προσωπική ιστορία. Το 49 κλείνει η παραδοσιακή βόρεια «είσοδος» των ορειβατών με την εισβολή των Κινέζων στο Θιβέτ. Το 51 ο Χάρερ (Αυστριακός εθνολόγος) το πλησιάζει και το πρωτοφωτογραφίζει σε απόσταση 10 χιλιομέτρων. Το βουνό έκτοτε κατάφερε να κρατήσει μακριά τους επίδοξους κατακτητές του μέχρι το 64. Φαίνεται πως οι Κινέζοι εισβολείς είχαν άλλες προτεραιότητες. Έτσι στις 2 Μαΐου του 64 πολιορκείται επί δίμηνο από ασυνήθιστα πολυάριθμη κινέζικη αποστολή (205 ορειβάτες ) και κατακτείται από τη βόρεια κόψη. Μετά από 16 πέτρινα χρόνια μόλις το 80 ανοίγουν τα σύνορα, δέχεται ξένες αποστολές και πραγματοποιείται η δεύτερη ανάβαση από Γερμανούς. Εξορμήσεις στους γύρω λόφους και αναμονή των γιακ.
Ο καιρός αντιφατικός με στοιχεία ολωσδιόλου αποθαρρυντικά. Τις απογευματινές ώρες η χιονόπτωση μας αναγκάζει να παραμένουμε στ? αντίσκηνα. Το πρωινό της τρίτης μέρας οι γιακμαν με φωνές και θορύβους κάνουν την εμφάνισή τους. Σε είκοσι οκτώ ζώα θα φορτωθεί το υλικό μας. Προοδευτικά επιστρέφουμε στους ρυθμούς μας. Πλάι σε ξεροπόταμο και σε αρχαίο ανενεργό παγετώνα προχωρούμε έχοντας κατά μέτωπο πάντα το θωρηκτό.
Το μορένα ελίσσεται ομαλά και σε πορεία επτά ωρών θα κατασκηνώσουμε. (5300μ.) Η συνέχεια της πορείας μας γίνεται πάνω σε πολύπλοκες εξάρσεις του παγετώνα μορένα η κάλυψη εκατό και μόνο μέτρων υψομετρικής διαφοράς μας φέρνει σε ικανοποιητικό πλατό
Πολυεθνική κοινότητα εννέα αποστολών έχει στρατοπεδεύσει εκεί και κάθε μια ξεχωριστά και αυτόνομα προσπαθεί να δαμάσει το χρόνο. Το βουνό μας δείχνει ευθύς αμέσως το σκληρό του πρόσωπο. Σπυρωτό χιόνι και ριπές ανέμων μας αναγκάζουν στην κεντρική σκηνή- εστιατόριο να συζητούμε τις νέες αρνητικές προϋποθέσεις.
Σχέδιο «πολιορκίας» του όρους
Στην κατασκήνωση υπάρχει συνωστισμός. Εννέα αποστολές διαφόρων εθνικοτήτων (Γάλλοι, Αγγλοι, Αμερικανοί, Ισπανοί, Ιταλοί, Γερμανοί, Ουκρανοί, Κορεάτες έφτασαν με καθυστέρηση δέκα ημερών) πολιορκούν το βουνό. Οι Αγγλοι, πολυμελής αποστολή 15 ατόμων με 6 Σέρπας, έχουν στήσει σταθερά σχοινιά στα επίμαχα τμήματα. Ο ψυχρός άνεμος που φτάνει από το βορρά πλαγιοκτυπά την κατασκήνωση και σαρώνει σχεδόν τα πάντα. Μιλάνε απογοητευτικά για την έκβαση, για βαθύ χιόνι ψηλά και χιονοστιβάδες.
Εμείς επεξεργαζόμαστε το σχέδιο ανάπτυξης λύσεις. Θα κινηθούμε όπως αρχικά σχεδιάστηκε με τρεις ενδιάμεσες κατασκηνώσεις σε ανάλογο ύψος Ι 5800μ., ΙΙ 6800μ., ΙΙΙ 6900μ. Στη συζήτησή μας είχα την ευκαιρία να ξεκαθαρίσω ότι οι αποφάσεις πάνω στο βουνό είναι νόμος και δεν αμφισβητούνται από κανένα. Οι διαφωνίες δεν έχουν θέση. Έτσι στη λήψη κρίσιμων αποφάσεων θα έχω και την προσωπική ευθύνη. Κανείς δεν έχει το δικαίωμα να κινηθεί αυτόνομα. Ο Τάκης θα φτάσει μέχρι τη ΙΙ κατασκήνωση και θα μείνει στη βάση ως υπεύθυνος για τη διαλογή υλικών που θα προωθούνται και την επικοινωνία της ομάδας. Αφού στηθούν οι υψηλές κατασκηνώσεις θα μεσολαβήσει ξεκούραση δύο ημερών και γρήγορα θα κινηθούμε για την εκπόρθηση του στόχου. Έτσι παρότι η συνολική διαδικασία ο «δρόμος» έχει ουσιαστική και ορειβατική αξία, η κορυφή είναι αυτή που τελικά «γράφει».
Η επιτυχία περνά από κει πάνω. Μια αποτυχία, μια υποχώρηση δεν παύει να εκλαμβάνεται πάντα σαν υποχώρηση. Κανείς δεν μπαίνει στον κόπο να ερμηνεύσει τα αίτια, να αξιολογήσει την ποιότητα της προσπάθειας. Είχαμε επίσης κατανοήσει ότι η ξεκούραση θα είναι ενεργητική. Θα βρισκόμαστε συνεχώς σε κίνηση. Μια ανάβαση σε κορφή 8000 μέτρων προϋποθέτει πέραν της φυσικής κατάστασης να βρίσκεσαι σε μία αντίστοιχη ισορροπία με τις σκέψεις και τις αισθήσεις. Είναι ένας τρόπος συνύπαρξης με το βουνό. Η ψυχολογία είναι οπωσδήποτε βασικό στοιχείο της επιτυχίας. Είναι αυτό που μας στηρίζει και εν προκειμένω η ταύτιση με το στόχο και η σταθερή απόφαση να ολοκληρώσουμε την προσπάθεια μας.
Διαδοχικές εξορμήσεις στην Ι και ΙΙ. Ξαφνική επιδείνωση.
Μια γλώσσα πάγου που απλώνεται δέκα και πλέον χιλιόμετρα εμφανίζοντας πολύπλοκους σχηματισμούς, περίπλοκες συγκροτήσεις, τυχαίες εξάρσεις, αποτελεί την «είσοδό μας», στον κυρίως όγκο του βουνού.
Χωρίς καθυστερήσεις προχωρούμε αναγνωριστικά. Η διαδρομή δαιδαλώδης ανάμεσα σε προεξοχές σπασμένων γρανοτόπλακων και τμήματα πάγου. Αυτό το αβέβαιο και ασταθές τοπίο απαιτεί αυτοσυγκέντρωση. Ένα παραπάτημα, ένα απλό διάστρεμμα και μόνο, μπορεί να στοιχίσει την προσπάθεια.
Στα 5800 μέτρα εναποθέτουμε το υλικό, στήνουμε δύο αντίσκηνα σε προφυλαγμένο κατάλληλα χώρο. Με την επιστροφή μας στη βάση σχεδιάζουμε τις επόμενες κινήσεις μας. Το βουνό χαμένο στη νέφωση και τον άνεμο.
Μια δεύτερη ανάβαση στα 5800 για μεταφορά υλικού, παράλληλα και για προσαρμογή έρχεται στη συνέχεια.
Η τρίτη εξόρμηση ψηλότερα με στόχο τη κατασκήνωση ΙΙ μας επιφυλάσσει εκπλήξεις. Έχουμε περάσει τα πολυπληθή σεράκ του κατακερματισμένου παγετώνα στα κράσπεδα και κολλήσαμε απέναντι στο παγωμένο στήθωμα του βόρειου μετώπου. Η κλίση σταδιακά ανεβαίνει. Το πεδίο γεμάτο κακώσεις και ρήγματα. Μελετάω συνεχώς και συστηματικά τη διαδρομή, την καταγράφω στη μνήμη μου. Σύννεφα κινούνται νότια σχεδόν απειλητικά που εμείς θέλουμε να τα αγνοούμε. Έχουμε κερδίσει ύψος και πλησιάζουμε το κύρτωμα του πλατώματος.
Στα 6200 μέτρα κοντά στη ΙΙ κατασκήνωση η επιδείνωση είναι ξαφνική και μας αιφνιδιάζει. Αγριες ριπές ανέμου ρίχνονται πάνω μας. Η αντίδρασή μας άμεση. Τοποθετούμε το υλικό στην κατεύθυνση της κατασκήνωσης και αποχωρούμε πάραυτα. Η καταιγίδα μαίνεται σ' όλο το φάσμα του όγκου. Καθώς ο άνεμος έχει σβήσει τα ίχνη της διαδρομής γίνεται δύσκολο να εντοπιστεί η σωστή πορεία. Η καταιγίδα εξελίσσεται σε έντονη χιονόπτωση. Σπυρωτό χιόνι δέρνει το πρόσωπό μας. Μπαίνουμε στα σεράκ. Τα λόγια μας χάνονται μέσα στην ένταση του ανέμου. Σε λίγο γίνεται ευδιάκριτη στο πλάι του ξεβρασμένου παγετώνα η κατασκήνωση. Χωθήκαμε εσπευσμένα στο εσωτερικό των σκηνών, αισθανθήκαμε ανακούφιση.
Στη βάση μας την επομένη πληροφορούμαστε ότι οι Ουκρανοί έχουν παγιδευτεί στα 7100 μέτρα στο βόρειο διάσελο απ την απρόσμενη αυτή καταιγίδα.
Όλα φαίνεται να συνωμοτούν εναντίον μας και είναι στιγμές που περνάει από το μυαλό μας ότι και πάλι την «πατήσαμε», χάσαμε το στοίχημα. Μέσα σε ένα κλίμα έντασης και αμφιβολιών θα επανέλθουμε στη δράση με κατεύθυνση την Ι και το ρυθμό που μας επιβάλλει το βουνό.
Το παγωμένο στήθωμα φαντάζει χωρίς τέλος την επομένη. Κερδίζουμε συνεχώς ύψος ψηλαφώντας και αποφεύγοντας τις μισοκρυμμένες κρεβάς.
Μια νύχτα θα κοιμηθούμε στη ΙΙ, 6300 μέτρα για να επιστρέψουμε πάντα με τις αμφιβολίες μας στη βάση όσον αφορά τις εξελίξεις του καιρού.
Οι Άγγλοι αποχωρούν διακόπτοντας την προσπάθειά τους, μάλιστα βάζουν τους Σέρπας να ξηλώσουν τα σταθερά σχοινιά. Πράξη που σχολιάστηκε έντονα. Οι Ισπανοί που συμμετείχαν στα έξοδα, μας γνωρίζουν ότι η αντιορειβατική αυτή κίνηση θα καταγγελθεί. Ακολουθούν οι Γάλλοι και Γερμανοί εκτιμώντας ότι ο κύκλος της περιόδου έκλεισε. Οι Ουκρανοί κατεβαίνουν καταπονημένοι και κτυπημένοι με κρυοπαγήματα.
Τελευταία εξόρμηση με σύμμαχο τον καιρό.
Εμείς επιμένουμε. Σε ετοιμότητα για την τελική επίθεση. Ο καιρός δείχνει σημάδια ανάκαμψης. Οι δύο μέρες ξεκούρασης του προγράμματός μας γίνονται μία από το φόβο μήπως και χαθεί η τελευταία ευκαιρία. Έχουμε αποφασίσει να εγκαταλείψουμε αρκετό υλικό, τροφές μόνο για τέσσερις μέρες και φιάλες αερίου. Κατανοούμε πως απαλλαγμένοι από τα περιττά βάρη θα διευκολυνθούμε τα μέγιστα.
Μας μένει μόνο μία προσπάθεια. Μας ανησυχούν τα πισωγυρίσματα του καιρού. Καθώς βαδίζουμε στα ξεράσματα του παγετώνα σιγά-σιγά νιώθουμε όλο και πιο έντονα το κίνητρο για την υπερπροσπάθειά μας αυτή, τη μαγεία του στόχου, το κάλεσμα του βουνού. Το μέγεθος και το μεγαλείο της πρόκλησης. Ψάχνουμε τα περάσματα ανάμεσα στα σεράκ. Η ποιότητα του πάγου μας αναγκάζει να κινούμαστε πειθαρχημένα. Σταδιακά κερδίζουμε ύψος και με ανακούφιση θα απαλλαγούμε απ' τα φορτία μας στα 6300 μ. Η νύχτα κυλάει ήρεμα. Αύριο θα προωθηθούμε στα 6900 μ.
Νωρίς, με κινήσεις προσεκτικές, διασχίζουμε το πλατό, μπαίνουμε στην παγωμένη πλαγιά. Βαθμιαία η κλίση ανεβαίνει, οι παλμοί στο κατώφλι της αναερόβιας. Ο ήλιος αργεί να φανεί, η θερμοκρασία κυμαίνεται στους -23 και η κορφή είναι ακόμα αθέατη. Η πλαγιά σε λίγο γλυκαίνει, οι πρώτες ακτίνες παρακολουθούν τα βήματά μας. Οδηγούμαστε σε πλατύ φαράγγι που το αποκλείουν η ορθοπλαγιά της κορφής δεξιά και αριστερά παγωμένος όγκος που ορθώνεται στα 7300 μέτρα και πλέον. Το φαράγγι εισχωρεί βαθιά σαν τομή στα σπλάχνα του βουνού. Νιώθει κανείς μια αίσθηση απόγνωσης μέσα σε αυτή τη χούνη.
Επτάωρη εξαντλητική πορεία μας φέρνει σχεδόν στο τέρμα του αυχένα, στη βάση του βόρειου διάσελου 6900 μέτρα. Στο εκτεταμένο πλάτωμα θα στήσουμε τρία αντίσκηνα.
Ένα αντίσκηνο του Ισπανού Αλφόνσου είναι κοντά μας. Γύρισε καταπονημένος διακόπτοντας την προσπάθειά του προς την κορφή. Καταφθάνουν σε λίγο δύο Κορεάτες με τρεις Σέρπας. Έχουμε στρέψει την προσοχή μας στην κορφή.
Η μεγαλοπρέπεια της πυραμίδας μαγνητίζει το βλέμμα. Φαντάζει τόσο απελπιστικά μακριά. Ανυπομονησία και αισθήματα αντιφατικά μας περιζώνουν. Τα γκαζάκια δουλεύουν ασταμάτητα να καλύψουν τις ανάγκες υγρών. Χωθήκαμε μέσα στους υπνόσακους με ένα αέρα να δέρνει τα αντίσκηνα και με την αγωνία της μεγάλης «εξόδου». Το μουρμουρητό του ανέμου δεν επιτρέπει τη μεταξύ μας επικοινωνία και ο καθένας μας έχει αφεθεί στις σκέψεις του. Το θέμα του καιρού είναι η έγνοια μου, εάν ο άνεμος ενταθεί η κορφή χάθηκε για μία ακόμα φορά. Όσο η νύχτα προχωρά η ένταση δείχνει να κοπάζει. Ίδωμεν.
Η ώρα της τελικής επίθεσης.
Ώρα 1.20 με κινήσεις άβολες σέρνομαι προς την έξοδο. Φοράω με κόπο τις μπότες μου. Ρυθμίζω τα κραμπόν. Ο αγέρας πότε με ένταση πότε με κάλμα. Γίνεται έτσι φανερό πως η επιχείρηση δεν ξεκινά με τις καλύτερες προϋποθέσεις. Με δύο σχοινοσυντροφιές (Σόναμ, Αργύρης) και (εγώ, Νάσκα, Αποστολόπουλος) μπαίνουμε στη μάχη. Η νύχτα προτείνει μία ψυχρή απόκοσμη άποψη ολοσδιόλου αποθαρρυντική. Τα αστέρια ασφυκτικά διάσπαρτα λούζουν την παγωμένη πλαγιά που ορθώνεται μπροστά μας.
Έχουμε μπει στο ρυθμό μας. Η κλίση σταδιακά ανεβαίνει σε μοίρες. Το κρύο γίνεται περισσότερο από ενοχλητικό. Τα δάκτυλα των ποδιών μου χάνουν συνεχώς θερμοκρασία, τα αισθάνομαι παγωμένα.
Πλησιάζουμε το βόρειο διάσελο στα 7200. Ο άνεμος πλαγιοκτυπά αδιάλειπτα. Η θερμοκρασία δείχνει -34. Είναι τρεις το πρωί και είναι η χαμηλότερη που καταγράψαμε στην ανάβασή μας. Η διαδρομή ανηφορίζει φιδωτά σχεδόν στο πλάι της κόψης. Ο ρυθμός σταθερός. Μικρές στάσεις ανάσας και άμεση επιστροφή στο έργο. Η κόψη ταλανίζετε από το βόρειο άνεμο και σηκώνει παγοκρυστάλλους. Τα πόδια μου κοκαλωμένα, όμως εάν θέλω να φτάσω στη κορφή πρέπει συνειδητά να τα αγνοήσω. Δεν έχω άλλη επιλογή. Το υψόμετρο ολοένα κερδίζει σε απόλυτους αριθμούς. Η αναπνοή εναρμονίζεται στο ρυθμό της ανάβασης. Το διάφανο φως του πρώτου χαράματος μας βρίσκει να κερδίζουμε συνεχώς ύψος. Ο αγέρας διαπεραστικός με μια κρυστάλλινη ποιότητα, μια καθαρότητα που είναι παντού διάχυτη, αφήνει την αίσθηση ότι με ένα πήδημα θα ακουμπήσεις την κορφή.
Την ώρα που ο ήλιος κάνει την εμφάνισή του είμαστε σχεδόν κάτω από το βράχινο οβελίσκο, χαρακτηριστικό σημείο της ανάβασης. Αριστερά μας στο βάθος αχνά και αδιόρατα διαγράφεται ο όγκος ενός παλιού γνώριμου, του Τσο-ογιου. Το παγωμένο στήθωμα τώρα είναι απαιτήσεων, ξεπερνά τις 55 μοίρες. Μερικά φθαρμένα σχοινιά απομεινάρια προηγούμενων ετών, ξεπροβάλλουν εδώ και εκεί μέσα στον πάγο.
Τις σκέψεις μας έχει απορροφήσει ο τελικός σκοπός. Ο πυρετός της κορφής. Έχοντας σαν σημείο προσανατολισμού τη δεξιά μας κόψη και το ορατό τμήμα της κορφής προχωράμε. Το βήμα στο γνωστό πλέον ρυθμό δίνει ύψος, παράγει έργο. Πιο πάνω και αφήνοντας δεξιά τον πέτρινο πύργο, η κόψη δίνει τη θέση της σε μία πιο φιλική παγωμένη πλαγιά. Η κλίση ελαττώνεται και μία στάση θεωρείται άμεσα αναγκαία. Δύο σοκολάτες αλλάζουν γρήγορα χέρια.
Οι Κορεάτες πλησιάζουν, μας προσπερνούν. Βαθιές εισπνοές και ένα νέο στήθωμα ακολουθεί. Αφήνοντας δεξιά τα τελευταία βράχινα χτένια και προεξοχές, η ένδειξη του αλτίμετρου δείχνει ότι το πέρας της διαδρομής κοντοζυγώνει.
Πλησιάζουμε σε ένα σύστημα βράχινο, σχεδόν όρθιο φράγμα, κλίμακα γρανίτινη που μοιάζει να αποτελεί εμπόδιο σοβαρό. Ήδη πίσω του χάνονται οι φιγούρες των Κορεατών. Τελευταία αμυντική γραμμή υποθέτουμε. Στα ριζά του βράχου ένα στρώμα ασταθές δημιουργεί πρόσθετα προβλήματα. Ένα σχοινί σταθερό διευκολύνει την αναρρίχηση.
Χωρίς χάσιμο χρόνου μπαίνουμε στο σχοινί. Εντοπίζουμε τα περάσματα, παίρνονται οι αναγκαίες προφυλάξεις. Η προσπάθεια σύνθετη. Στο τέρμα του φράγματος οδηγούμαστε σε παγωμένο φρύδι. Τα τελευταία μέτρα μέχρι την προκορφή 8013 μέτρα γίνονται σε γυμνό πάγο. Τραβερσάροντας αριστερά στην παγωμένη ράχη έχουμε κατά μέτωπο την κορφή που προβάλλει προκλητικά.
Προχωρούμε μαγνητισμένοι, κάνοντας προσπάθεια να αυτοκυριαρχηθούμε. Η ένταση κορυφώνεται. Με βήμα χελώνας πλησιάζουμε το όνειρο. Το παγωμένο λειρί στενεύει κάτω από τα πόδια μας. Ακόμη λίγα βήματα και στις 10.30 ακριβώς ώρα Κίνας πατάμε το υψηλότερο σημείο του βουνού. Ο χρόνος των είκοσι λεπτών είναι αρκετός να «καταγραφούν» όλα. Ωστόσο θα πρέπει να ληφθεί υπόψη σοβαρά ότι το κενό που υπάρχει εκατέρωθεν της κορφής είναι χιλίων πεντακοσίων μέτρων υψομετρικής και πλέον. Και μόνο το πάτημα της κορφής αποτελεί το μισό της ανάβασης. Έχω προσέξει ένα σμάρι σύννεφα να είναι κολλημένα εδώ και ώρα νότια.
Στο δρόμο της επιστροφής.
Τα βήματά μας οδηγούνται πίσω στο δρόμο της επιστροφής. Δεν θα πρέπει κανείς να ξεχνά ότι συνυπολογίζεται και ο χρόνος της κατάβασης και οι όποιες συνθήκες. Η κατάβαση σε αρκετά σημεία αποδεικνύεται πιο περίπλοκη. Είναι και το χαλάρωμα και η αθροιστικά συσσωρευμένη κούραση. Ο αγέρας μας σπρώχνει πίσω και κάτω. Τα περάσματα των κρεβάς απαιτούν πειθαρχία. Έλλειψη αίσθησης στα άκρα των ποδιών μας εντείνεται. Βήμα το βήμα χάνουμε ύψος. Σύννεφα έχουν συνωστισθεί στο βάθος και ίσα που διακρίνεται το Θιβετιανό υψίπεδο.
Γρήγορα χωθήκαμε στα αντίσκηνα να φροντίσουμε τα παγωμένα πόδια. Το θέαμα που σε λίγο αντίκρισα είναι απογοητευτικό. Τα δάκτυλά μου είναι μπλε. Η διάγνωση προφανής. Τα κρυοπαγήματα είναι προχωρημένα. Ο Αργύρης βρίσκεται σε δεινότερη θέση.
Ακολουθεί μια νύχτα δυσάρεστη. Το πρωινό μέσα σε ένταση ταξινομούμε όπως - όπως το υλικό, λύνουμε την κατασκήνωση. Με πρησμένα δάχτυλα η πορεία μας γίνεται επίπονη έως μαρτυρική. Προχωρούμε βήμα - βήμα παίρνοντας προφυλάξεις.
Μια αναγκαία στάση στα 6300 στη κατασκήνωση ΙΙ. Με τη βοήθεια των Σέρπας ξηλώνουμε τα αντίσκηνα. Και «υπέρβαροι» πλέον κατηφορίζουμε.
Ένα τσάι στην Ι όπου θα καταλύσουμε είναι ότι καλύτερο τη στιγμή αυτή. Το Τάκης έχει ανέβει σχεδόν κοντά στην Ι να στηρίξει την επιστροφή μας. Γνωρίζει την επιτυχία μας και ανυπομονεί να μάθει λεπτομέρειες από πρώτο χέρι. Στη βάση μας καλωσορίζουν οι Ισπανοί και Ιταλοί. Έχουν πληροφορηθεί την ανάβασή μας από τους Κορεάτες που έχουν ήδη κατέβει, παράλληλα με ένα φωτογραφικό φακό 200σάρι όπου μπορούσαν να διακρίνουν τις φιγούρες μας κατά τη διάρκεια της εκπόρθησης. Οι συνθήκες προσέφεραν την αναγκαία καθαρότητα και με γυμνό βλέμμα μπορούσες ακόμη να εντοπίσεις τους ορειβάτες στην κόψη για την κορφή. Βοηθούν στην πρώτη αντιμετώπιση των προβληματικών πλέον ποδιών μας. Οι Ισπανοί ενεργοποιούν τον υπερβαρικό σάκο για να βοηθήσουν τον Αργύρη στη γρήγορη κίνηση του μηχανισμού αποκατάστασης. Η στάση τους αυτή ομολογουμένως είναι συγκινητική.
Εκτιμήσεις - συμπεράσματα
Σε αναμονή των ζώων που θα μας μεταφέρουν στη βάση, ένας πρόχειρος απολογισμός, κάποια στοιχεία της προσπάθειας ή ενδεχομένως και κάποιες παραλήψεις, το βρίσκω σκόπιμο να επισημανθούν.
Οι γερές βάσεις του εγκλιματισμού που βάλαμε με το τρέκινγκ στο Γιάλα πικ που προηγήθηκε, νομίζω πως βοήθησε αποτελεσματικά. Οι μεγάλες αποστάσεις μεταξύ των κατασκηνώσεων και οι αλλεπάλληλες αναβάσεις που κάναμε για τη μεταφορά υλικού (επτά φορές στα 5800 , τρεις στα 6300) ολοκλήρωσαν τον κύκλο προετοιμασίας μας.
Το γεγονός ότι εννέα αποστολές που την περίοδο αυτή προσπαθούσαν και οι καιρικές συνθήκες δεν τους επέτρεψαν να έχουν αποτελέσματα (εκτός των Κορεατών και μιας Πολωνέζας) δείχνει ότι ο καιρός είναι σημαντικός παράγων που επηρεάζει την έκβαση.
Τα σταθερά σχοινιά που οι Εγγλέζοι ξήλωσαν απλώς προσφέρουν ψυχολογική κάλυψη. Και μόνο σε περίπτωση κακοκαιρίας διευκολύνουν τα πράγματα.
Ένα άλλο στοιχείου που ποιοτικά ανεβάζει το εγχείρημα είναι ότι δεν χρησιμοποιήθηκε κατά την ανάβαση συμπληρωματικό οξυγόνο. Παράλληλα επιβεβαιώθηκε ότι όταν σχεδιάζεται και προετοιμάζεται κάτι καλά, δύσκολα χάνεται. Άλλωστε είχαμε μια σειρά από λόγους για να πετύχουμε. Εγώ προσωπικά το είχα υποσχεθεί στις κόρες μου Νεφέλη και Άλκηστη, το ΄χαμε υποσχεθεί πρωτίστως στον εαυτό μας, αφού καλεστήκαμε να τον ξεπεράσουμε.
Τα κουδούνια των μουλαριών ακούγονται στο βάθος και αυτό σημαίνει τη μεταφορά εμένα και του Αργύρη στη βάση. Ο Κινέζος αξιωματικός έχει ήδη πληροφορηθεί όλες τις εξελίξεις. Την ανάβασή μας, τα κρυοπαγήματα. Συστήνει έκθεση για την ομοσπονδία τους, μας χορηγεί διπλώματα και με ένα τσάι Θιβετιανό επισφραγίζεται η στιγμή.
Το τζιπ είναι έτοιμο για την άμεση μεταφορά μας. Ήσυχα χωρίς καθυστερήσεις διασχίζουμε τα άγονα εδάφη του υψιπέδου. Πρώτος σταθμός αργά το βράδυ το Ζάμκο. Καθώς προχωρούμε στο Νεπαλέζικο τοπίο ρίχνουμε μια τελευταία ματιά στη μεγάλη οροσειρά που μένει πίσω μας οριστικά.
Στο Κατμαντού η παραμονή μας σε εξειδικευμένη κλινική κρίνεται αναγκαία. Η διάγνωση, τα δικά μου κρυοπαγήματα είναι καλής ευκαιρίας, αυτό ερμηνεύεται ότι θα ξεπεραστούν με την πάροδο ενός χρονικού διαστήματος. Του Αργύρη όμως που οι βλάβες είναι προχωρημένες οι γιατροί είναι διστακτικοί στις εκτιμήσεις. Ίσως χρειαστεί, εάν ο οργανισμός δεν βοηθήσει και οι διεργασίες δεν είναι ικανοποιητικές, να αφαιρεθούν τα δύο μεγάλα δάχτυλα των ποδιών του. Ας είναι. Δεν θέλω να σχολιάσω την αρνητική αυτή εξέλιξη. Ο ίδιος έχει μια ρεαλιστική αντιμετώπιση του προβλήματος που βοηθάει και εμάς.
Τις επόμενες μέρες προσπαθούμε να συντομεύσουμε το χρόνο παραμονής μας στην εξωτική πρωτεύουσα. Και ενώ πετάμε πάνω από την εύφορη κοιλάδα του Κατμαντού και ένα όργιο χρωμάτων και σχηματισμών εναλλάσσεται, επιστρέφει στο νου ο όγκος του ΣΙΣΑ. Η εικόνα του σκληρού τοπίου, οι σκονισμένοι χωμάτινοι δρόμοι, μισοκατεστραμμένοι και αυτοί, τα σιωπηλά σπίτια, οι βαθιές χαρακιές της ζωής στα πρόσωπα των Θιβετιανών, ο υπόκωφος ήχος μιας ελπίδας ηρωικής και συγχρόνως ανελέητης μοναξιάς.
